هـیدروژئوشــیمی زیـست محیـطی منـابـع آب زیـرزمیـنی دشـت راور (شـمال استان کرمان)

مطالعه حاضر به منظور ارزیابی هیـدروژئوشیـمی زیسـت محیـطی منابـع آب زیرزمینـی دشــت راور (استان کرمان) انجام گرفته است. برای این منظور تعداد 18 نمونه آب از چاه های مختلف در کل گستره دشت برداشت گردید. غلظت یونهای اصلی و برخی پارامتر های فیزیکوشیمیایی نمونه های آب و همچنین غلظت برخی فلزات سنگین، به روشهای استاندارد اندازه گیری شد. نتایج به طور کلی نشان داد که میزان همه یونهای اصلی و پارامتر های فیزیکوشیمیایی (به جزph، بیکربنات و نیترات) از محل تغذیه به سمت تخلیه آبخوان و در جهت شیب هیدرولیکی افزایش یافته است. با توجه به تغییرات مکانی پارامتر ها و ارزیابی شاخص اشباع شدگی کانیهای اصلی و همچنین محاسبه برخی نسبت های یونی، مشخص شد که انحلال کانیهای تبخیری، مهمترین عامل کنترل کننده ویژگی های هیدروشیمیایی منابع آب زیرزمینی دشت راور است. فرآیند های دیگری چون تبادل یونی نیز به طور جزئی در تغییر غلظت یونهای سدیم، کلسیم و منیزیم موثر بوده اند. بر اساس نمودار های پایپر، دروو و استیف، تیپ آب برای تقریباً نیمی از نمونه ها سولفاته و نیم دیگر کلروره و رخساره آب در تمام نمونه ها سدیک تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، منشاء فلزات سنگین در آبهای زیرزمینی دشت راور، احتمالاً شیل های زغال دار موجود در بستر آبخوان آب زیرزمینی است. با این حال منشاء دیگر آرسنیک، آزاد سازی احتمالی آن از سطح اکسی هیدروکسید های آهن و منگنز، همراه با افزایش نسبی ph آب است. بر اساس نقشه های توزیع عناصر در منابع آب زیرزمینی مشخص شد که برخی منابع انسانزاد مانند فعالیت های شهر نشینی و آلودگی ناشی از جاده ها نیز احتمالاً بر غلظت برخی عناصر مانند نیترات و سرب اثر گذاشته اند. نتایج حاصل از تحلیل های آماری چند متغیره مانند تحلیل مولفه اصلی (pca) و آنالیز خوشه ای سلسله مراتبی (hca) نیز وجود چند منشاء را برای عناصر، در منابع آب مورد تأیید قرار می دهد. بر اساس استاندارد های سازمان بهداشت جهانی (who)، تقریباً تمام نمونه ها از نظر فلزات سنگین در محدوده مجاز برای آشـامـیدن قرار می گیـرند و از نظر یونـهای اصـلی (بـه جز نیتـرات) و پارامـتر های فیـزیکوشـیمیایی (به جز ph)، بیشتر نمونه ها برای آشامیدن نامطلوب تلقی می شوند. ازنظر کیفیت آب زیرزمینی برای استفاده در کشاورزی نیز بیشتر نمونه ها در محدوده نامطلوب قرار می گیرند.